الْحَـلاَلُ وَالْحَـرَامُ فِي الإِسْـلاَمِ

SO HALÂL AGO SO HARÂM SII KO ISLÂM

KI: DR. YUSUF AL- QARADHAWI Pindiyorobasaan i ALIM, HASSANOR BIN MAKA ALAPA Al Murshid Al ām Rābitah Al Insān Al Islāmiyyah PHILIPPINES

كتابي سر في الأرض واسلك فجاجها وخلِّ عباد اللَّه تتلوك ما تتلو فما بك من أكذوبـة فأخافها
ولا بك من جهل فيزري بك اجهل "وليّ الدِّين يكن"

PITOWA O MINDIYOROBASA

So langowan a bantogan ago podipodi na tanan dn rk o Allāh, a Kadnan o langowan a kaadn, so kalilintad ago so kapakaslang na san ko Nabī tano a Mohammad [s.a.w] ago sii ko manga tonganay niyan ago so manga Sahābah niyan na langkap ko langowan a Muslim.

Giyai so Diyorobasa o kitab a AL HALĀL WAL HARĀM FIL ISLĀM a inisorat o isa ko manga ala a Ulama ko doniya a si Dr. Yusuf Al Qaradhawi, a tngr a tao sa Misir, a tiyalasay niyan so langowan a Harām sii ko Islām, sa tanto a masagogod ago marinayag a kiyazabandinga niyan ko manga osayan iyan, a miyakatonay anan sa kiyatarima-a on o kadandan a Muslim sii sa doniya, ago pindiyorobasa-an ko pithibarang a basa o manga Muslim, ka an langkap so gona niyan ko kalangkapan.

Na pangindao akn a so pagtao a Mranaw na di siran kapipisan sangkai a mala a gona a madadalm sangkai a kitab, sabap ro-o na pindiyorobasa-an akn sa basa Mranaw ko taman a miyagaga ko, ko kaosaya on sa maliwanag, ka an mambo makalangkap so gona niyan ko pagtao a Mranaw ago so manga pd a bangnsa sa Pilimpinas a pphakasabot sa basa Mranaw.

Da a bantak akn sangkai a romasay a rowar sa pangilay akn sa katonaya ko, ko sabaad a paliyogat rakn ko kababaloy akn a pd ko manga ulama, a papatorayan ko Panolon a Islām (Da’wah Islāmiyyah) sangkai a ingd, ago pangilay akn sa kasosoat o Allāh, ka oba ako niyan dalma ko limo iyan sii sa doniya na sampay sa alongan a khandodan.

Hassanor M. Alapa
Al Murshid Al Âm
Rābitah Al Insān Al Islāmiyyah

PITOWA O SOMIYORAT

Mataan a so bantogan na rk o Allāh, bantogn tano skaniyan ago mangni tano ron sa tabang, ago thawbat tano ron, go lomindong tano ko Allāh, phoon ko pangararata o manga ginawa tano ago so manga galbk tano. Sa tao a toroon o Allāh, na da dn a ba on phakadadag, na sa tao a dadagn iyan na da dn a ba on phakatoro. Go pzaksian ko a da dn a Kadnan a rowar ko Allāh, a isaisa skaniyan a da dn a sakotowa iyan, go pzaksian ko a mataan a so Mohammad [s.a.w], na oripn iyan ago Sogo iyan, a sii rkaniyan so kalilintad go sii ko manga tonganay niyan, go so manga bolayoka iyan, go so miyonot ko toroan iyan.

Aya oriyan iyan:

Na giyai so tombok a ika nm sangkai a kitab, a so phangningko ko Allāh a makanggay a gona ko somiyorat on, go so miyakalangkap on, ago so phakabatiya on. Go mataan a pd sa iphakaliwanag o rarb o Muslim sii sangkai a masa a katoona niyan ko kitab a Islām a adn a pmbatiya on, ago adn a giiron thontot a pd ko manga tao niyan, a siran oto na pangindao iran so kaknala iran ko agama iran sii ko kamamataani ron, ago so kapakaayona iran ko paparangayan iran sii ko manga kokoman iyan, sa di ran lililingayin so manga pamikiran ago so manga kpit a phoon sa liyo a mananangga.

Go phamagoman ko arga angkai a kiyatarima, a mataan a so manga panagontaman na giinggalbkn, go so madakl a tamok na iphphondo, go so bagr a mala na phtimoon a phoon ko bagr a somosopak ko Islām sii ko kiyambidabida o manga antap iyan go so manga okit iyan, go so kiyathibarang o manga ngaran iyan, ka pantag sa kapagrna sangkai a agama, go so kapakasilay o panolon iyan, go so kathphd o lantay san ko manga pphanolon on, go so kapphakazokhayawa ko manga kabokhagan ko mlilibta on, go so kaphlamanga ko paratiyaya niyan, go so kitab iyan go so bandaran iyan go so iringa iyan, sa khabayaan iran a kapmortad o pagtao a Islām sii ko agama niyan, sa datar o kiyapmortad o kadaklan ko manga dato iyan a siran oto so piyalagoyan iran so Qur’ān, na kinowa iran so salakao ron a sosonan, go so salakao ko Mohammad [s.a.w] a olowan.

Na amay ka miyaola angkai a manga roaroan, a kananarakai, a aatorn ago babagrn sii ko antap iyan sa kapakakhapir o sagorompong a Muslim, sa aya lomiyangkap na so kitaban a Islām, sa miyatatap a skaniyan i kitab a paganay sii ko kalamalama odi na padian o kalangkapan, sa datar o kigogorisn on o bilangan go so manga itongan, sii ko masa a pkhapayag so manga kitab a madakl a giinggastowan o manga lompokan odi na so manga Parinta sa tanto a mala a tamok, na da a ba on tharima, na giyanan i ikababaya tano a patot a ibantog tano ko Allāh.

Oway, Mataan a limo o Allāh, a patot so kasmanga tano ron a panalamat go bantog sii rkaniyan ka kagiya aya maana niyan na so kalangkapan a Muslim na matatago siran ko mapiya, na so kabinasa ago so kapakasilay ko kapagolowan a manngl, na skaniyan na kapagolowan a aya khaondasan iyan na so kitaps ago kadadas.

So langowan o bantogan na rk o Allāh, a so tiyoro tano niyan sii sankai, a di tano dn khatoro o da tano niyan toroa, Kadnan ami, di ngka phalinga so manga poso’ ami ko oriyan o kiyatoroangka rkami, na bgan ka rkami so limo oka ka mataan a ska bo’ i phammgay.

Dr. Yusuf Al-Qaradhawi

SO KIPZORATN KO BASA MRANAW
SA KAAT A LATIN

So basa Mranaw na pd ko basa a makababangnsa ko basa a Malayu, a skaniyan na ipzorat ko pakaasal iyan sa kaat a kirim, a kaat a Arab, (so basa a kirim na basa a Malayu a makatotoro sa kazorat ago kapakawit sa sorat odi na nganin) so kababaloy o basa Mranaw a ipzorat sa kaat a Arab na karina ago kilala sa so bangnsa Mranaw na bangnsa a Islam, sabap ko kaat o basa niyan a so dn so kaat o Qur’ān.

Gowani a domayamang so kaat a Latin sa Pilimpinas, ipoon ko kiaagawa on o manga Ispaniyol, na lagaday ko kiapakasambi o manga Mirikano, sa lomiankap ko manga Mranaw so kiapaganad sa katao a English, na minipatoray ran sa ginawa iran so kipzoratn ko basa Mranaw sa kaat a Latin, sa datar dn o manga basa a salakaw a kiapraradan ankai a kaat.

Na miaadn so ptharoon a minadrasa a pianarankoni a Dansalan College, a inisorat iran so basa Mranaw sa kaat a Latin na pitharo iran a giioto kon i kazorat a minadrasa, a amay ka tanodan na dadag oto a katharo, ka so madrasah na basa Arab a ron sipik so minadrasa, na aya patot na so kaat iyan na kaat a Arab a datar o kirim, sa di patot o ba so kaat a Latin na aya bthowan sa minadrasa.

Sii sankoto a bithowan iran a kasorat sa minadrasa na kinowa iran so batang a U, a baris sa patay, sabap sa so kaat a Latin na aya ipmbaris iyan na batang a datar o A, E, I, O, U, na so pakaasal o basa Mranaw a ipzorat sa kaat a kirim na aya baris iyan na kna o ba batang, ka ba dn manga toos a pthagoon ko kaporoan o batang igira diatas, dapan, ago patay, ago sii ko atag iyan igira dibawa, sa datar dn o kapmbarisi ko kaat a Arab, a so diatas na goris a makaiindag ko atag o batang na so dapan na maito a talipko a datar o batang a waw a pkhatago ko kaporoan o batang na so patay na titik a ipmbatog ko batang, na so dibawa na goris a makaiindag a datar o baris a diatas ogaid na sii pkhatago ko atag o batang a babarisan on.

Sabap san na zalisayin tano so bandingan sankai a kipzoratn ko Mranaw sa kaat a Latin, ka an tano maimpit phorong so atoran iyan sa mabaloy a lgawan ago padoman o langowa a panonorat ko basa Mranaw.

SO ALIPBA O BASA A MRANAW

So Alipba o batang a Mranaw na da niyan langon kowaa so manga batang o Latin, ko kipzoratn on sankanan a kaat, go da niyan pn kowaa so langowan a batang o basa Arab, ogaid na mizamili on sa sii niyan piakaayon ko manga sowara o kapkhilapiat o basa niyan, sa katii so manga batang o basa Mranaw, a inosar o manga kadaandaan ko kinisoratn iran ko manga darangn iran ago so manga salsila iran sa kaat a kirim.

A a, Bb, Kk, Dd, Ii, Gg, Hh, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Rr, Ss, Tt, Ww, Yy, Z z, Ee, NG ng,

Gianan i manga batang o kirim ko pakaasal iyan ko kaat a Arab, sa initogalin tano sa kaat a Latin. So manga batang o Latin a: C, E,Q,U,V,X, na da anan ko kaat o pakaaasal a basa Mranaw. Apia so batang a H ago J, na di pagosarn o andang a kaat a Mranaw ka pzambian iran sa batang a K ago D, sa so hadji na kadi, sii bo sankai a masa a marani i kaiyaosara on o basa Mranaw.

So Saginsing o sowara o sabaad a batang igira tiago ko salakaw ron a batang:

So batang a H, na igira miatondog iyan so batang a K, P, T, na phakadagng so kambalsa on ka datar o: khan, khowa, khokot, thabid, thawag, phatay, phamono (kan, kowa, kokot, tabid, tawag, patay, bono).

So kowit sa poro (apostrophe (’)) na gophoon sold ko batang a N, a aya matotondog iyan na batang a G, na khapatay so N, ago khabals so G, datar o BAN’G ko lawas igira biadasan, amay ka daa ba on apostrophe, na makaphagpda so kambalsa ko N, ago so G, ka datar o BANG o Bilal ko masjid, go phoon matago so batang a N ko pagltan o dowa a NG na khatagoan sa apostrophe sa khabals so N, ka datar o pangn’nkn a patot a mabals so N ko pagltan o dowa a NG,

Amay pman ka sii miatago so apostrophe ko kaposan o kalimah na so kambalsa on na phakadkho’, ka datar o: soso’ (panndaan) ka an mibida ko soso a angawta o lawas, go so boko’ ka an mibida ko boko o kayo, go so kaka’ (rdit) ka an mibida ko kaka a pagari, go so papa’ (kayo a dalog) ka an mibida ko papa a kkhb a aso. So patay a alip a kabalsa on ko poonan o kalimah o Mranaw na aya dn a kathagoon a toos na so batang a E a adn a apostrophe niyan ka aya on kakhabalsa ka datar o: e’e’natn..

Thanodan:

So basa Mranaw na missnggay a basa a tanto a madakl a batang iyan a patay a maririnkit ago makathotondotondog, sabap roo na aya dn a kaontol iyan na di dn pamarisan sa batang sa aya bo a ipanorat na so manga batang iyan sa so kambalsa on na palaya dn phamatayin, ka an mabals phorong, sa di dn barisan sa batang a salakaw.

So basa Mranaw na basa a langowan a batang iyan na palaya pmbalsn, sabap roo na di khapakay o ba so isa ko batang iyan na balowin a toos ko isaa batang a salakaw, inonta bo so batang a H, ka khatondog iyan so batang a K, P, T, sa phakadagng so kambalsa on, a datar o: kh, (khorisk) ph, (phamono) th, (thawag).

So Manga Pizatagaan (kalimah) o Basa Mranaw a Palaya
Patay ago so Kabarisi Ron

Tanto kami a somiagad sa margn ko kiandirogoda ko kabarisi ko batang a Mranaw a patay sa batang a salakaw, sabap sa aya pakaasal o basa Mranaw na ipzorat sa kaat a kirim a kaat a Arab, na so kinisoratn on sa kaat a Latin, na miaadn so mala a awid a akal ko kambarisi ron, sa adn a manga panonorat a aya kinowa iran a baris ko patay a batang o Mranaw na so batanga U, so sakn on na aya inosar akn ko paganay a kapanorat akn na so batang a E, sabap ko adn a manga basa sa doniya a giioto i inosar iran, ogaid na so kiapakadalma mi ko dirogod ami makapantag roo na aya kiaayonan ami na so tindg sa so patay a batang o Mranaw na aya dn a ontol na di barisan sa pd a batang, sabap sankai a manga gona a alowin tano:

1. An di makaphangonotonot so basa Mranaw sa salakaw a basa, sa khada so pakaasal a waraan iyan ko kipzoratn on sa kirim.
2. Igira so kaat na initogalin sa salakaw a kaat na patoray a aya kaayonan o bago a kaat a tiogalinan na so atoran o pakaasal o kaat o basa a initogalin, ka an on di khapokas so waraan iyan a pakaasal.
3. Aya kapia o basa ago aya kabagr iyan na so kababaloy niyan a manga kkmpt i kalimah, ka magaan so kipzoratn on ago so kapmbatiyaa on. Na so basa Mranaw na amay ka pamarisan so manga patay niyan na sabap ko kadakl o manga batang iyan a palaya patay na phakatonay sa kaphakatastas iyan a giioto na di mapia ko basa a mangingindaw sa kisalawo’ ago kapakamaradika. Aya ibarat iyan na so katharo a: kkngkngn, a walo i batang na o barisi so manga patay niyan sa batang a E, na pmbaloy a: kekengekengen, na pmbaloy a sapolo ago tlo i batang, datar oto mambo o barisi so patay niyan sa batang a U, a: kukungukungun,
4. Aya giiplalawanaan o manga basa sa doniya imanto na andamanayai kapphakakmpt o manga kalimah niyan, sa gianan i sabap a so basa English na lomalankolob ko langowan a basa ko kaphagosara on sabap sankanan a waraan iyan a manga kkmpt i kalimah.
5. So kakmpt o kalimah o basa na phakaogop ko kagaan a kaphagozor iyan, ago so kaphagosara on ko manga katao a bago ko Science ago Technology a lomalankap sankai a masa a kapapantagan.
6. So manga basa a manga atas i kalimah na phagawaan ago lalayon di pagosarn sabap ko kapphakakowa niyan sa mala a kotika ko kipzoratn on ago so kapmbatiyaa on. Na so doniya na mimbaropa sa langowan a kaokhaog on na madilapt ago magaan, sa kaphagosara ko langowan a okit a bago a kapandayan a kiasawaan o knal o manosiya, sa so kalombat o galbk na karina sa kaoori ago kibabagak.

Sabap san, na aya bo a miapnto a batang a baris ko basa Mranaw sankai a okit tano ko kasorat na so tlo a batang a siran so: A. I, O, sii anan ko manga batang a diatas, dibawa, dapan, sa da on so patay, na so salakaw kiran na manga batang a ron siran ipmbaris, na gophoon matondog o batang so isa sankoto a tlo a batang a A, I, O, na khibaris on ko kababaloy niyan a diatas, dibawa, dapan, na o mapokas on na so batang na patay sa mbalsn ko kapapatay niyan, sa katatan so manga ibarat iyan sa kababaan a matatalasay ron.

bkhs, bbkhzn, bkn, bbknn, bbknan, bntl, bbntln, brn, bbrnn, bbnarn, bbntln, bbkarn, bbntayin, bbngkasn, bang, ban’g, baban’gan.

Dkt, ddktn, drs, ddrsn,ddmpasn, ddrangan, ddktan, ddkhaan.

gps, ggpsan, gntng, gns, ggnsn, ggntngn, gnggn, ggnggnn, ggnkan, ggphaan, glat, gglatan, nglatan, gtan, ggtanan, gps, ggpsn.

kds, kkdsn, pkhdssn, krk, kkrkn, pkrkn, kmpl, kkmpln, pkmpln, krs, kkrsn, kkhb, kkkhbn, kkhm, kkkhmn, pkkhmn, kkrangn.

lkb, llkbn, plkbn, llkban, lpt, llptn, plptn, lmk, llmkn, plmkn, lns, llnsn.

rpd, rrpdn, prpdn, prk, pprkn, rkt, rrktn, prktn, rrndngan, rrzaan, rrngkapan, rrndann, rrditn, prditn, rrndingn, rrngitn.

Snsr, ssnsrn, psnsrn, sbt, ssbtn, psbtn, sdp, ssdpn, srot, ssrotn, psrotn.

tps, ttpsn, ptpsn, tthr, ttthrn, ptthrn, tkhs, ttkhsn, ptkhsn, tps, ttpsn, tndk, ttndkn, pthndkn, tpr, ttprn, ptprn, trn, ttrnn, tphd, tthphdn, tgl, ttgln, pthgln.

zkd, zzkhdn, pzkhdn.

---

PINTO A PAGANAY

( CHAPTER I )

---

---

PINTO A IKA DOWA

( CHAPTER II )

---

---

PINTO A IKA TLO

( CHAPTER III )

---

---

PINTO A IKA PAT

( CHAPTER IV )

---